Waarom een update? De zweetvoetenman kwam uit in september 2017. De meeste rechtszaken die ik erin beschrijf waren toen al afgerond. Maar van drie zaken liep nog een hoger beroep of cassatie bij de Hoge Raad. Hieronder lees je de laatste stand van zaken. Ook hou ik je op de hoogte van veranderingen in wetten die ik in het boek noem, zoals het wetsartikel over het beledigen van de koning en wijzigingen in de Grondwet. Met deze en nog een paar andere updates blijft De zweetvoetenman bij de tijd. Maar lees voor de zekerheid toch even de disclaimer op pagina 5: Aan de informatie in dit boek kun je geen rechten ontlenen. 😉
Straf ‘bladerunner’ Oscar Pistorius (pagina 27, druk 1 t/m 6)
De Zuid-Afrikaanse atleet Oscar Pistorius – beter bekend als de bladerunner – schoot zijn vriendin dood. In de rechtszaak ging het om de vraag of hij dat met opzet had gedaan of per ongeluk. In eerste instantie kreeg hij zes jaar cel, maar de officier van justitie ging in hoger beroep. Op 24 november 2017 legde het Hooggerechtshof van Zuid-Afrika hem een straf op van dertien jaar en zes maanden.
Dit stond nog niet in de eerste tot en met de zesde druk. In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.
Nieuwsbericht NOS
Maximumstraf doodslag omhoog (pagina 22 en 25, druk 1 t/m 8)
Er was altijd een groot verschil tussen de maximumstraf voor doodslag (vijftien jaar) en de maximumstraf voor moord (levenslang of dertig jaar). Het Openbaar Ministerie vond dat ongewenst, want doodslag zit soms dicht tegen moord aan. Het ministerie van Justitie had daarom een wetsvoorstel gemaakt om de maximumstraf voor doodslag te verhogen naar vijfentwintig jaar. Burgers en instanties konden commentaar geven op het voorstel via internetconsultatie. Op 10 mei 2022 is de Tweede Kamer akkoord gegaan met het wetsvoorstel en op 21 februari 2023 ging de Eerste Kamer akkoord. De wetswijziging is op 8 maart 2023 officieel bekendgemaakt in het Staatsblad. En daar staat bij: ‘Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip’. Dat zal waarschijnlijk halverwege 2023 zijn.
(In de negende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Rechter Afiuni uit Venezuela (pagina 33, druk 1 t/m 6)
Maria Lourdes Afiuni, rechter in Venezuela, werd in 2009 gearresteerd omdat de president van het land het niet eens was met een uitspraak van haar. Ze zat meer dan een jaar gevangen, onder vreselijke omstandigheden en zonder rechtszaak. Daarna kreeg ze huisarrest. In 2013 werd ze voorwaardelijk vrijgelaten, maar ze mocht niet werken, het land niet verlaten en niet met de media spreken en niks zeggen via Facebook of Twitter. Op 21 maart 2019 werd ze veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Deze straf werd op 8 november 2020 bevestigd door de hoogste rechter in Venezuela, Tribunal Supremo de Justicia. De aanklacht luidde ‘geestelijke corruptie’, wat dat ook moge wezen. Die term was nooit eerder gebruikt in het recht. Over hoe en wanneer de straf uitgevoerd wordt, moet een andere rechter nog beslissen. Op dit moment herstelt Afiuni van een kankerbehandeling.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Bron: Human Rights Foundation, Raoul Wallenberg Centre for Human Rights en Human Rights Institute.
Rechtszaak Geert Wilders over ‘minder Marokkanen’-uitspraak (pagina 38, druk 1 t/m 7)
Op 9 december 2016 veroordeelde de rechtbank Den Haag PVV-politicus Geert Wilders voor het beledigen van een groep mensen en aanzetten tot discriminatie. Een straf kreeg hij niet. Toch ging Wilders in hoger beroep. Op 4 september 2020 besliste het gerechtshof Den Haag dat PVV-leider Wilders zich inderdaad schuldig heeft gemaakt aan groepsbelediging, maar het hof sprak hem vrij van aanzetten tot haat of discriminatie. Net als de rechtbank eerder legde het hof Wilders geen straf op. Wilders ging nog naar de Hoge Raad, maar zonder succes. Op 6 juli 2021 besliste de Hoge Raad dat de uitspraak van het hof in stand bleef.
(In de achtste druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Persbericht gerechtshof Den Haag met link naar het arrest
Persbericht Hoge Raad met link naar het arrest
Hoge Raad beslist in Nijmeegse scooterzaak (pagina 125, druk 1 t/m 6)
Op 20 februari 2018 heeft de Hoge Raad bepaald dat de veroordelingen van de verdachten in de Nijmeegse scooterzaak in stand blijven. Ze waren op 20 juni 2016 door het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch veroordeeld voor medeplegen van dood door schuld.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Persbericht Hoge Raad met links naar de arresten
Het recht in cijfers (rode uitklappagina, druk 1 t/m 8)
In 2022 waren circa 2646 rechters en 9594 rechtspraakmedewerkers aan het werk in 1,4 miljoen rechtszaken. Verreweg de meeste rechtszaken zijn civiele zaken. Strafzaken krijgen veel aandacht in de media, maar komen een stuk minder vaak voor. Bestuursrechtzaken en overige zaken vormen de kleinste categorie.
Jaarverslag Raad voor de rechtspraak
Update vuurwerkverbod (pagina 138 en 139, druk 1 t/m 8)
Elk jaar worden de vuurwerkregels aangescherpt. Sommige soorten vuurwerk, zoals knalvuurwerk en vuurpijlen, zijn inmiddels verboden. Je mag ze niet in bezit hebben (en dus niet verkopen) en natuurlijk ook niet afsteken. Ook staat in het Vuurwerkbesluit dat vuurwerkverkopers veiligheidsbrillen en aansteeklonten moeten meegeven aan klanten. En ze moeten uitleggen hoe je vuurwerk veilig aansteekt.
Tijdens de jaarwisselingen 2020-2021 en 2021-2022 was er een tijdelijk vuurwerkverbod omdat de zorg overbelast was door corona en er de ziekenhuizen geen plek was voor vuurwerkslachtoffers. Tijdens de jaarwisseling 2022-2023 mocht er wel weer vuurwerk afgestoken worden.
Ik schreef op pagina 138 (in druk 1 t/m 6) ook dat een burgemeester niet zomaar vuurwerk mag verbieden in zijn eigen gemeente. Want hij mag niet iets verbieden wat landelijk is toegestaan. Veel burgemeesters dachten inderdaad dat een totaalverbod op vuurwerk afsteken in hun gemeente in strijd was met de landelijke regels. Maar was dat wel zo? Er was in elk geval veel onduidelijkheid over. Daarom heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in 2019 in de toelichting bij het Vuurwerkbesluit geschreven dat de gemeenteraad ook kan kiezen voor een algeheel vuurwerkafsteekverbod binnen een gemeente. Dat moet de gemeenteraad dan wel goed onderbouwen met argumenten.
Tijdens de jaarwisseling 2022-2023 was er in twaalf gemeenten een algeheel vuurwerkverbod, onder meer in Amsterdam en Rotterdam. Maar zo’n gemeentelijk verbod op vuurwerk afsteken is lastig te handhaven als vuurwerk gewoon nog overal te koop is. Want een gemeente mag de verkoop van vuurwerk niet verbieden, alleen het afsteken. Moet je dan op elke straathoek een agent zetten? En als het in de ene gemeente niet mag, gaan mensen naar de buurgemeente. Dat noemen ze ook wel het waterbedeffect. Daarom pleiten veel burgemeesters voor een landelijk verbod op de verkoop van consumentenvuurwerk. En daar gaat de Tweede Kamer over.
Pagina 139: Sommige partijen in de Tweede Kamer zijn van standpunt veranderd en pleiten nu voor een totaalverbod. Maar er zijn ook nieuwe partijen gekomen die vinden dat de traditie van vuurwerk afsteken moet blijven. De discussie over vuurwerk zal dus nog wel een tijdje doorgaan en de uitkomst is nog niet bekend.
(In de zevende en achtste druk heb ik het vuurwerkverhaal geactualiseerd. In de negende druk ook weer.)
Beschuitinkepinkje: octrooi vervallen (pagina 155, druk 1 t/m 6)
Theo Tempels is de uitvinder van het beschuitinkepinkje. Met zo’n inkepinkje kun je heel gemakkelijk een beschuit uit de verpakking halen. Die uitvinding heeft hij laten vastleggen bij het Octrooicentrum Nederland. Als bakkers zijn briljante vondst wilden gebruiken, moesten ze toestemming vragen. En betalen, natuurlijk. Het octrooirecht van Theo was twintig jaar geldig. Op 16 juni 2019 liep het af. Dus nu mag elke koekenbakker inkepinkjes maken zonder Theo te betalen. Maar in maart 2015 was dat nog niet het geval. Toen begon bakkersbedrijf Continental Bakeries een civiele rechtszaak tegen Theo. De bakkers wilden ook inkepinkjes en vonden dat het octrooi vernietigd moest worden. Op pagina 155 (Aanval op beschuitoctrooi) lees je hoe dat afliep.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Mag je de koning nu wél beledigen? (pagina 158 en 161, druk 1 t/m 6)
‘Opzettelijke belediging van de Koning wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie.’ Dat stond tot voor kort in artikel 111 van het Wetboek van Strafrecht en op pagina 158 van De zweetvoetenman. Sinds 1 januari 2020 is dit wetsartikel geschrapt. Kun je nu ongestraft f*ck de koning! roepen? Niet, dus. Voor het beledigen van de koning gelden nu dezelfde regels als voor het beledigen van ambtenaren, zoals agenten. Dat houdt in dat de normale straffen voor belediging met een derde kunnen worden verhoogd. Dat staat sinds 1 januari 2020 in artikel 267 van het Wetboek van Strafrecht.
De boetes in de infographic op pagina 161 zijn inmiddels verhoogd. Voor smaad (opzettelijk iemands goede naam in het openbaar aantasten) en groepsbelediging kun je 9000 euro boete krijgen, voor laster (opzettelijk leugens over iemand verspreiden) 22.500 euro en voor eenvoudige belediging (dat is een belediging die geen smaad of laster is) 4500 euro.
Strafbare feiten zijn ingedeeld in zes categorieën. De categorie bepaalt de maximale hoogte van de boete. De meest recente boetebedragen staan op rijksoverheid.nl.
(In de zevende druk en verder zijn deze zaken inmiddels aangepast.)
Veranderingen in de Grondwet (pagina 175 en pagina 217, druk 1 t/m 8)
Pagina 175 onderaan:
Op 22 februari 2023 is Artikel 1 van de Grondwet aangepast. Discriminatie op grond van een handicap of seksuele geaardheid zijn nu ook verboden. Het wetsartikel luidt: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’
Het tekstje op pagina 217 in het ronde kader is vervangen door de volgende tekst:
In de Grondwet stond vreemd genoeg nergens dat Nederland een democratische rechtsstaat is. Dat moest anders, vonden de Tweede en Eerste Kamer. Sinds 22 februari 2023 begint de Grondwet zo: ‘De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.’
(In de negende druk en verder zijn deze twee zaken inmiddels aangepast.)
En hoe is het eigenlijk met Chantal? (pagina 182, druk 1 t/m 6)
Het is nog steeds niet bekend wie het filmpje over Chantal uit Werkendam online heeft gezet. Maar ze heeft de moeilijke periode afgesloten met een boek waarin ze vertelt hoe het is om slachtoffer te zijn van wraakporno. Haar boek Dader onbekend is verschenen in mei 2018.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Wetsvoorstel camerabeelden (pagina 185, druk 1 t/m 6)
In 2015 schreef de minister van Justitie een wetsvoorstel waarin stond dat ook particulieren opnames van diefstal of vernieling online mogen zetten. Wel met strenge voorwaarden natuurlijk, want anders zou je heel makkelijk iemand vals kunnen beschuldigen. Op pagina 185 lees je dat er veel kritiek kwam op dat wetsvoorstel. Op 31 januari 2019 zei minister Grapperhuis van Justitie en Veiligheid in een brief aan de Tweede Kamer dat hij het wetsvoorstel vanwege alle bezwaren heeft ingetrokken.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Update Urgenda-zaak (pagina 221, druk 1 t/m 6)
Toen De zweetvoetenman uitkwam, was de Urgenda-zaak (over klimaatverandering) nog niet afgesloten. Na de uitspraak van de rechtbank Den Haag op 24 juni 2015 ging de regering in hoger beroep, ook omdat ze wilde weten of de rechter niet buiten zijn boekje was gegaan. Het gerechtshof Den Haag oordeelde op 9 oktober 2018 in het voordeel van Urgenda. De staat ging in cassatie (naar de Hoge Raad), maar zonder succes. Op 20 december 2019 won Urgenda de zaak bij de Hoge Raad. Daarover ontstond veel discussie. Was het een politiek vonnis of deden de rechters gewoon hun werk? Wil je je verdiepen in die interessante discussie, google dan op ‘Urgenda, Hoge Raad, politiek vonnis’.
(In de zevende druk en verder is dit inmiddels aangepast.)
Persbericht Hoge Raad met link naar het arrest
Zoektips wetten en rechtspraak
Een wetsartikel opzoeken? Kijk op wetten.overheid.nl. Op andere sites staan niet altijd de meest actuele versies.
Op de wetgevingskalender van de overheid lees je in welke fase een wetsvoorstel zich bevindt.
De hoogtes van boetes staan op de site van de rijksoverheid.
En op de site van De rechtspraak staat veel informatie over het recht en vind je uitspraken van onder meer rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad.
Via Facebook, Twitter en LinkedIn lees je wanneer ik een nieuwe update online zet.