‘Ik hou van dieren en vind het cool hoe de wind geschilderd is.’ Dit tekstbordje van dertien woorden hing bij het schilderij Strandezels te Katwijk van Anton Mauve in het Dordrechts Museum. De conservator had het publiek de werken laten kiezen en de tekstbordjes laten schrijven. De 10-jarige Laura had de Strandezels uitgezocht.

Beter kijken

Laura’s tekstbordje vertelt niet echt iets over de schilder of het schilderij, maar haar opmerking over de wind trekt je aandacht. Hoe heeft Mauve die wind dan geschilderd? Doet hij dat op al zijn schilderijen zo? En hoe doen andere schilders dat?
Om iemand goed te laten kijken, heb je geen zwaarwichtige taal nodig, vindt het Dordrechts Museum. En daarmee slaan ze meteen de spijker op zijn kop: een goed tekstbordje laat je beter en daardoor hopelijk langer kijken.

Zakdoekjescel

Van Mauve naar moderne kunst. Ik was met mijn neef van 12 bij de expositie Onder Controle in het Wolvenplein, de monumentale gevangenis uit 1856 in centrum van Utrecht. We zagen in een van de cellen dit verrassende ‘beeld’, gemaakt van papieren zakdoekjes. Ik vond het erg mooi, zo’n kale cel en dan die fluffy vloer. Ik dacht: het lijkt wel een bruidssuite. Voor iemand die in gevangenschap trouwt.

Op het tekstbordje bij de celdeur stond deze tekst:

‘Clara Pouderoijen houdt zich bezig met de door en voor de mens ontworpen dingen. Voor iedereen herkenbare objecten die daardoor gevangen zijn in de hun toegekende vorm, functie en betekenis. Clara Pouderoijen geeft ze een andere zichtbare betekenis. De beelden die zij voor Onder Controle heeft gekozen leggen een relatie met het thema van de tentoonstelling en met de locatie.’

Open deuren

Het tekstbordje bij de zakdoekjescel bestond uit precies zestig woorden, wat volgens kenners van museumeducatie de maximale lengte is voor een tekstbordje. Maar liet de tekst ons beter kijken? Langer kijken? Met andere ogen kijken? Ik hoorde twee bezoekers naast mij zeggen: ‘Al lees je die tekst drie keer, dan weet je nog niet wat er staat.’ Mijn neef kon er ook geen chocola van maken en ik vond het een tekst vol open deuren (en dat in een gevangenis …). 

Gemiste kans

Maar ik vond het vooral een gemiste kans. Juist zo’n tentoonstelling in een spannend gebouw als een gevangenis is voor kinderen (en volwassenen) een leuke kennismaking met moderne kunst. Goede tekstbordjes kunnen daar echt iets aan toevoegen. En het tekstbordje van Laura in het Dordrechts Museum laat zien dat je daarbij geen onderscheid hoeft te maken tussen kinderen en volwassenen.

Zes woorden

Wat zou er dan op het tekstbordje bij de zakdoekjescel kunnen staan? Ik zou in dit geval een groot vel papier naast de celdeur hangen met een viltstift aan een touwtje. Op dat vel papier zou ik maar zes woorden zetten: ‘Bedenk een titel voor dit kunstwerk.’ Door die vraag ga je beter kijken en blijf je langer kijken: Wat roept dit beeld bij me op? Waar doet het me aan denken? Welk gevoel krijg ik erbij? De titels die de andere bezoekers opschrijven, laten je weer met andere ogen kijken. En laten je soms lachen. Mag ook bij kunst. Een man naast ons zei: ‘Deze gevangene was wel erg lang verkouden.’

Het kunstwerk heette overigens: ‘Dreaming of a white Christmas’.