In mijn blog Alsof je erbij bent liet ik zien hoe je met de jij-vorm in teksten voor kinderen de afstand tot de lezer verkleint. Een paar mooie voorbeelden hiervan vond ik in het informatieve kinderboek Het neusje van de zalm, waarin Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen uitdrukkingen en spreekwoorden uitleggen. Ik licht er eentje uit:
‘Je bent lekker buiten aan het spelen en je vergeet de tijd. Daar komt je grote zus aan. “Je moet komen eten,” roept ze, “anders vind je de hond in de pot.” De hond in de pot? Jullie hebben helemaal geen hond! En wat bedoelt ze met de pot?
Dan volgt uitleg over de kookpot die vroeger werd gebruikt. En dat de hond als laatste in de pot sprong om te restjes op te likken. (Dat wist ik niet, maar dat terzijde.)
Fictief personage
Ter vergelijking de beschrijving van Wim Daniëls in zijn Junior Spreekwoordenboek:
‘Ik kwam maar een kwartiertje te laat thuis, maar toch vond ik de hond in de pot.
Sommige hondenbezitters laten hun hond de pan uitlikken waarin het eten is klaargemaakt. Mensen die te laat thuiskomen, en de hond in de pot vinden (die dus de pan aan het uitlikken is), weten daardoor dat het eten op is.’
In beide boeken staat bij elk spreekwoord een voorbeeldje. Daniëls gebruikt afwisselend de ik-vorm (zoals hierboven), een algemeen personage (‘de politie geeft lik op stuk’) of een fictief personage (‘Annabels ouders zaten in de piepzak’). Hij heeft in het boek dan ook heel wat namen uit de kast gehaald, inclusief Abdul en Doenja.
Uitnodigend
De auteurs van Het neusje van de zalm spreken de lezers direct aan. Ik heb een voorkeur voor het eerste fragment, omdat die tekst mij als lezer meer uitnodigt me in te leven in de situatie. Maar is het inderdaad waar dat de jij-vorm in teksten voor kinderen meer nieuwsgierigheid en betrokkenheid opwekt dan een fictief personage? Helpt de jij-vorm om informatie beter te begrijpen en te onthouden? Zijn er ook argumenten tegen de tweede persoon enkelvoud? Werkt de zin ‘daar komt je grote zus aan’ niet averechts als je helemaal geen grote zus hebt?
Ha Annet,
Zoals een echt goede blog betaamt stel je meer vragen dan dat je antwoorden geeft. Ik lees je blogjes over schrijven voor kinderen graag want heel veel verschil tussen kinderen en grote mensen zijn er niet vanuit een schrijfperspectief. Denk ik.
Ik geloof dat de jij-teksten goed werken. Voor zakelijke onderwerpen. Maar waarom? En is het echt zo?
In mijn trainingen vraag ik altijd een cursist om mij de weg te wijzen naar een hem of haar bekende locatie in de stad waar we zijn. Dat zegt de cursist: ‘U (ze zeggen vaak ‘u’ tegen me) gaat dan hier de deur uit en dan neemt u de tweede deur rechts. Dan bent u bij de hoofdingang. Daar ziet u …’ Dat werkt wel, maar is geen bewijs (zoals onze andere bloggende twitterpartner Leonore Pulleman vandaag uitlegt).
Weet jij of daar onderzoek naar gedaan is? Groeten – Wout
Dag Wout,
Nee, ik weet niet of er onderzoek gedaan is naar het effect van jij-teksten. Maar binnenkort staat er op mijn site een wederblog van schrijver en redacteur Jannie van der Leer waarin ze uitlegt waarom die jij-vorm weleens heel effectief zou kunnen zijn.
Annet
Kijk, dat helpt. Ik denk dat ik er binnenkort een blogje aan wijdt. Niet aan het verklaren maar aan het verschijnsel zelf. Dan plak ik er ook een gedicht bij van Rutger Kopland. Dat begint als volgt:
Je kijkt over het land en je noemt het /
het grensland maar dit land heeft geen naam
je denkt dat het land voor jou bedoeld is
maar je weet het is voor niemand bedoeld
Anyway (hier Wout weer): boeiend onderwerp.
L.S.
(om qua aanspreektitel maar even haaks te gaan staan op “je lezer meenemen”)
Leuk zoals jullie dit onderwerp uitwerken.
Ik zit me natuurlijk meteen af te vragen of dit van toepasssing is of kan zjn op mijn eigen dagelijkse blog. Een dag niet geleerd is een dag niet geleefd.
Daarmee komt mijn eigenlijke vraag aan de orde:
is het nou het blog of de blog ?
Een trouwe lezer van mij (hoogleraar dus daar verwacht je taalkundig veel van) heeft het ook steeds over “een echt goede blog” terwijl ik (met weinig kennis en op mijn gevoel) schrijf “een echt goed blog”.
Een detailkwestie die ik (ofschoon off-topic) graag in de vertrouwde handen van échte professionals leg.
Groet,
F.J. Seeboldt
EdamVolendam
http://www.evodammer.nl
Dag F.J.,
De echte professionals zijn er ook nog niet uit: de blog of het blog. Als je ‘blog’ als afkorting ziet van ‘weblogboek’, kies je voor ‘het’. Maar het mag gewoon allebei. Heerlijk toch?
Annet