Hoe leg je aan kinderen uit wat de dood is? In de bibliotheek vond ik het boek Dood zijn, hoe lang duurt dat? van Werner Storms. Het is een boek uit 2000, maar zo veel is er sindsdien niet veranderd aan doodgaan. Waarom vind ik dit een goed boek over kinderen en de dood?
Praktische en existentiële vragen
Werner Storms neemt kinderen serieus, dat is het eerste wat me opvalt. Hij gaat uitgebreid in op allerlei vragen rond de dood. Praktische vragen als ‘Mag je een lijk aanraken?’ en ‘Bestaan er pilletjes tegen verdriet?’ Maar ook vragen over hevige gevoelens: ‘Hoe komt het dat ik mij schuldig voel over de dood van mijn zusje?’ En existentiële vragen: ‘Waarom zijn mensen bang voor de dood?’ Het boek gaat in op de dood van een vader of moeder, op een onverwachte dood, op zelfdoding en op de dood van een huisdier.
Openhartig
Op de stijl is wel wat aan te merken (veelvuldig gebruik van ‘men’) en soms praat Storms iets te veel over kinderen in plaats van tegen ze, maar de openhartigheid voert de boventoon. De belangrijkste verdienste van Storms is dat hij kinderen niet probeert af te schermen van nare zaken en dat hij tegenstrijdige gevoelens niet gladstrijkt. Hij durft alles te benoemen, ook als het gaat om zelfdoding. Hij erkent dat sommige vragen altijd onbeantwoord zullen blijven. En dat volwassenen ook lang niet altijd goed met de dood kunnen omgaan. Bovendien durft hij punten te zetten. Dat doet pijn. Punt. Woorden om te troosten zijn er niet. Punt. Storms vertelt kinderen dat mensen het leed van anderen maar moeilijk kunnen verdragen. Ze willen iemands verdriet zo snel mogelijk wegnemen. Er is echter één probleem: het verdriet is niet weg te nemen. Punt.
Eerlijk
Volwassenen willen kinderen het liefst afschermen voor nare dingen. Ze hebben dan de neiging een roze dekentje over de werkelijkheid te leggen. Maar kinderen kunnen de werkelijkheid vaak beter aan dan volwassenen. Daarom doe je ze als volwassene tekort door de realiteit te verhullen. Eerlijkheid is het allerbelangrijkste. En daar hoort bij: eerlijk zeggen als je iets niet weet.
P.S. Pas later zag ik achter in het boek een lijst met namen van kinderen die hebben meegedacht over het boek. Een eenvoudige maar doeltreffende aanpak voor een informatief kinderboek: gewoon met een groep kinderen bespreken wat zij zouden willen weten.
“Hoe ik per ongeluk een boek schreef’ begint met “Best lastig als je moeder dood is”. Dan verplicht je jezelf het onderwerp dood voor kinderen toegankelijk te maken. Ik vind dat je daar goed in bent geslaagd, het komt overeen met mijn eigen ervaringen van wat de dood van een gezinslid met een kind doet. Je maakt de dood-beleving van kinderen zoals je die in je blog beschreven hebt, meer dan waar in het boek: geen roze dekentje, maar eerlijk en toch gevoelig. Knap gedaan!
Dank je wel!